Fokken

Fokken met Somaby’s
Het fokken met dit ras vergt wel wat kennis, aangezien dit een ras is met de erfenis van andere rassen in zich en dientengevolge getest en getest moet worden op erfelijke en andere afwijkingen die bij de diverse andere rassen vandaan komen.

De meest voorkomende kleur is nog steeds wildkleur en sorrel maar de ongewone kleuren winnen steeds meer terrein zodat ze op shows ook in de prijzen vallen, de waardering groeit dus en tja, met mijn kleuren tik en de 28 kleuren die er in totaal zijn red ik het wel voorlopig:-). Er bestaat ene kleuren schema zodat je precies kunt zien welke kleuren je krijgt als je met een bepaalde kleur en factoren fokt, zowel een kaart als een programma die verderop de site te vinden zijn.
De stambomen van de meeste somaby’s staan op eros, dit is de meest geavanceerde database voor dit ras en bijna iedereen kent deze en zet zijn katten erop. Zo kun je dus ook op zoek naar een geschikte kater want ja, met een kleine populatie valt het soms echt niet mee om een goede kater te vinden, zeker als je nog wat wensen hebt als drager van verdunning en sorrel bijvoorbeeld is het zoeken naar een speld in de spreekwoordelijke hooiberg. Eros kan daarbij een goed leidraad zijn en zeker via de social media als facebook kun je ook foto’s zien en vragen of een kater beschikbaar is, of er restricties op dekking cq kittens zitten, het karakter van de kater en of hij al voor nakomelingen heeft gezorgd. Een ervaren kater of poes is beter natuurlijk. Als een kater of een poes voor het eerst mag dekken of gedekt worden help ik vaak als het niet lukt. Ik pak een stoel en een kopje koffie en kijk waar het niet lukt, vaak zit een kater te hoog op de poes en dan moet je hem even in de goede richting zetten en dan lukt het meestal wel. Verder niet storen aub.

  • Tips en tricks
    Zorg dat uw poes gezond is op het moment dat u haar laat dekken
  • Zorg dat u voldoende aandacht aan de geboorte en het nest kunt besteden en plan in die periode geen vakantie.
  • Ontworm uw poes voordat u haar een nestje laat krijgen
  • Zorg dat uw poes vrij van vlooien is
  • Uw poes minimaal anderhalf jaar oud is, alleen als een poesje echt om de 2 weken krols is laat ik haar eerder dekken ivm het ontwikkelen van littekenweefsel op de baarmoeder door het vele krols zijn en alleen als de ouders PL vrij zijn getest. Formulieren voor de PL test zijn te vinden op www.somaby.com.
  • Uw poes volledig geënt is tegen katten- en niesziekte
  • Uw poes een geldige test voor FIV en FELV heeft, doorgaans ga ik van 1 jaar geldigheidsduur uit met negatief geteste dieren
  • Uw poes vrij getest is voor Patella Luxatie, als een kat onder de 1.5 jaar PL1 krijgt is het alles waard om na de leeftijd van 1.5 jaar te laten hertesten, dit in verband met de groeihormonen in de diverse groeischijven
    Zorg dat uw poes dmv een gentest getest is op PKdef, PRA en Bloedgroep B
  • Indien uw poes drager is voor PKdef en/of PRA, zorg dan dat de gekozen kater vrij is voor dit gen! Is het dier onverhoopt lijder, zie dan af van een nestje met dat dier. Kies om verder te gaan met de lijn altijd voor een vrij kitten
  • Indien uw poes drager is van bloedgroep B of bloedgroep B heeft, kunt u er natuurlijk wel mee fokken, maar houdt er wel rekening mee dat er zich consequenties kunnen voordoen tav de kittens. Daarom dit: heeft u de keuze tussen een dier mèt (gen voor) bloedgroep B kies dan voor het vrije dier om mee verder te gaan, als er toch een B-tje tussen zit kan het voorkomen dat dit kitten de eerste 48 uur een flesje moet krijgen, ik hou dat in  de gaten dmv een wattenstaafje de urine op de vangen…blijft dit geel kan het gewoon bij mama drinken en verkleurd het dat gaat het aan de fles

Zwangerschap en bevalling
Na 3.5 tot 4 weken na de dekking kun je vaak aan de tepels zien of de poes zwanger is, een ervaren fokker kan dit al merken na 2 weken als de poes veel slaapt en meer gaat eten, dat zijn de eerste tekenen, ook worden ze vaak aanhaliger en/of opvallend lief ineens. Vanaf 7 weken in de zwangerschap geef ik wat extra krachtvoer om de laatste 2, de zwaarste, weken goed door te komen zodat mamapoes fit kan beginnen aan het avontuur kittenskids.
Als de bevalling aanstaande is gaat mama poes op zoek naar een plekje om te werpen, de meeste katten vinden ene iets donkere rustige plek helemaal top, hier liggen ze het liefst op schoot en kijken met de weeën naar je alsof ze willen zeggen: we hebben afgesproken dat we samen zouden puffen. Ik frutsel er dan op de een of andere manier snel een kraamvrouwenmatje onder zodat mijn kleding en/of bank schoon blijft want van die vlekken word je echt niet blij. En als de persweeën eenmaal beginnen kun je geen kant meer op…hopelijk heb ik mama dan liefdevol op de bank naast me gekregen en ga ik haar igg tijdens de persweeën vertellen dat ze het goed doet en ze vast de mooiste baby’s gaat krijgen. Het horen van een rustig stemgeluid wat ze kennen neemt een hoop stress bij ze weg tijdens de uitdrijvingsfase, want dit is, net als bij ons heeeeeel zwaar!
Als de kittens er zijn en mama heeft weer rust gevonden geef ik altijd wat eten en water. Dan kan ze zelf bepalen wat ze wel of niet wil, ze zal niet zo snel van het nest afgaan dus lekker verwennen met aandacht en oohhss en aahhhwwwss is wel erg prettig voor mama poes. Als ze ook eenmaal bijgekomen is, meestal de volgende dag, haal ik de bebloede matjes/handdoeken en wat nog meer gebruikt is weg en krijgen ze ene lekker schoon bedje. Meestal heb ik het nest dan ook verhuist naar een mandje of doosje, iig iets wat makkelijk te sjouwen is want ’s nachts gaan ze mee naar boven want ja, we zouden dit samen doen toch!
Dan is het de eerst 4 weken heerlijk genieten van het spul, kijken hoe ze groeien en ontwikkelen en langzaam beginnen met hobbelen. Na 4 weken komen ze meestal wel al een klein stukje uit het nest en gaan langzamerhand de wereld verkennen. Dan ga ik zo langzamerhand de gordijnen opknopen en de plantenspuit vullen met water want dan gaat het lieve leven beginnen. Verkennen en heel veel leren tot ze een week of 12 zijn en d e vroege pubertijd zijn intrede begint te doen. Gelukkig gaan de meeste dan naar hun nieuwe personeel om daar verder de buurt te terroriseren :-).

Fokken met genetisch rood
Genetisch rood werkt anders dan de normale kleuren. Het rood gen is in dit ras gekruist, dit resulteert in een extra O (orange) gen op de chromosoom van mama. Dit zorgt er voor dat de kleuren sexe gelinkt zijn. Alleen mama, female heeft het gen immers. Qua gezondheid merkt je er niets van. je ziet het alleen aan de buitenkant. De katers krijgen de volle kleuren en de poesjes worden tortie. Als je een tortie weer terug fokt op een volle kleur verdwijnt het O gen weer ( is dus recessief) en krijgen die kittens weer de normale kleuren. E.e.a ligt natuurlijk ook aan de kleuren van de ouders en de vererving met verdunning en dragers van kleurgenen.

Meer over codes, genetica en kleuren

Allereerst is er de code van het ras, deze is altijd in hoofdletters. Bijv. Perzisch Langhaar is “PER”, Maine Coon is “MCO”. Daarna volgt de kleurcode deze is in kleine letters en er zit een spatie tussen de letters van het ras en de kleur. Daarna volgt de code voor het patroon, ook weer met een spatie tussen deze code en de kleurcode. Dan volgt de oogkleur Wanneer nodig, de staart en/of oorcode daar waar nodig.
Voor elke kleur is er maar 1 code, ongeacht ras, dus alle zwarte katten krijgen de letter “n”, alle blauwe katten de letter “a”. Voor een Perzisch Langhaar zwart wordt dit “PER n”. De letter “s” geeft aan dat de kat zilver is, de letter “y”geeft aan dat de kat golden is. Dus een Perzisch Langhaar black silver wordt “PER ns”. Daarna komt de code voor het patroon. Dit kan een aanduiding zijn van Van, Harlekijn, bicolour, mitted, shaded, shell (=chinchilla), verschillende tabbypatronen en rasgebonden aanduidingen, zoals het colourpoint patroon. “33” is de aanduiding van colourpoint. Dit moet altijd vermeld worden, behalve bij de Heilige Birmaan, de Siamees en de Ragdoll. Deze rassen zijn altijd colourpoint. Met uitzondering van de Siamees Foreign White, hier is de code voor “SIA w 67”.

Als we nog even bij de Perzisch Langhaar black silver blijven, hier hoort een tabby patroon bij, als dit mackerel is, dan wordt de volledige code: “PER ns 23”. Als we daar dan nog de oogkleur groen aan toevoegen wordt het: “PER ns 23 64”.

Bij colourpoints wordt ook de letter “n”gebruikt voor seal point, de kleur blauw ” a” betekent bij een colourpoint “blue point”. Hierna komt de code van de oogkleur. Deze moet gebruikt worden voor rassen die ingedeeld worden op verschillende oogkleur. Bijvoorbeeld bij witte katten of de Turkse Van zijn er 3 klassen; blauwe ogen, oranje ogen en odd-eyed.

Codes

EXO = Exotic Shorthair
PER = Perzisch Langhaar
ACL = American Curl langhaar
ACS = American Curl korthaar
MCO = Maine Coon
NFO = Noorse Boskat
RAG = Ragdoll
SBI = Heilige Birmaan (van het Engelse ‘Sacred Birman’)
TUA = Turkse Angora
TUV = Turkse Van
ABY = Abessijn
BEN = Bengaal
BML = Burmilla
BRI = Birts Korthaar
BOS = Bombay
BUR = Burmees
CHA = Chartreux (Karthuizer)
CRX = Cornish Rex
DRX = Devon Rex
GRX = German Rex
JBT = Japanse Bobtail
KOR = Korat
MAN = Manx
MAU = Egyptische Mau
OCI = Ocicat
RUS = Rus
NEB = Nebelung
SPH = Sphynx
SOM = Somali
OSH = Oosters Korthaar
OLH = Mandarin
SIA = Siamees
BAL = Balinees
SIB = Siberische Kat
CYM = Cymric
SFS = Scottish Fold
SFL = Highland Fold
SRS = Selkirk Rex korthaar
SRL = Selkirk Rex langhaar
SRS (s) = Selkirk Rex korthaar straight
SRS (s) = Selkirk Rex langhaar straight
THA = Thai
SIN = Singapura
TIF = Tiffany
TON = Tonkanees
TOL = Tibetaan

a = blauw 
b = chocolate
c = lilac
d = rood
e = creme
f = black tortie
g = blue tortie
h = chocolate tortie
j = lilac tortie
n = zwart (“n” komt van het Franse woord “noir” dat zwart betekent); seal (bij colourpoints); bruin (bij Burmees en Tonkanees); wildkleur (bij Abessijn en Somali).
o = cinnamon (sorrel bij Abessijn en Somali)
p = fawn
q = cinnamon (sorrel) tortie
r = fawn tortie
s = silver (uitsluitend volgend op de letter van de basiskleur)
t = amber, alleen bij het ras Noorse Boskat (uitsluitend volgend op de letter van de basiskleur)
w = white (mag uitsluitend bij geheel witte katten)
y = golden (uitsluitend volgend op de letter van de basiskleur)

01 = Van                                                                                                                       
02 = Harlekijn
03 = bicolour
04 = mitted – alleen van toepassing bij de Ragdoll
09 = ongespecificeerde hoeveelheid wit
11 = shaded
12 = shell ( bij Perzisch Langhaar chinchilla)
21 = ongespecificeerd tabbypatroon (bijv. bij colourpoints)
22 = tabby blotched
23 = tabby mackerel
24 = tabby spotted
25 = tabby ticked
31 = Burmees patroon
32 = Tonkanees patroon
33 = colourpoint patroon

61 = blauwe ogen                        
62 = oranje ogen
63 = odd-eyed
64 = groene ogen
65 = oogkleur Burmees
66 = oogkleur Tonkanees
67 = oogkleur colourpoint

51 = rumpy – geen staart 
52 = rumpy riser – een klein bobbeltje aan het einde van de ruggengraat
53 = stumpy – een klein staartje niet langer dan 3 of 4 cm.
54 = longie – een gewone of bijna gewone staart.

71 = straight
72 = curled
73 = folded

Kleur a x b

NrKleuromschrijving                         EMS genetische code
   
01
wildkleur zuiver                                               n
A-B-C-D-iiTa
02
wildkleur draagt chocolate                           n
A-Bb-C-D-iiTa
03
wildkleur draagt sorrel                                 n
A-Bbl-C-D-iiTa
04
wildkleur draagt blauw                                 n
A-B-C-Dd-iiTa
05
wildkleur draagt chocolate + blauw           n
A-Bb-C-Dd-iiTa
06
wildkleur draagt sorrel + blauw                 n
A-Bbl-C-Dd-iiTa
07
chocolate zuiver                                               b
A-bbC-D-iiTa
08
chocolate draagt sorrel                                  b
A-bblC-D-iiTa
09
chocolate draagt blauw                                 b
A-bbC-Dd-iiTa
10
chocolate draagt sorrel + blauw                 b
A-bblC-Dd-iiTa
11
sorrel zuiver                                                     o
A-blblC-D-iiTa
12
sorrel draagt blauw                                       o
A-blblC-Dd-iiTa
13
blauw zuiver                                                    a
A-B-C-ddiiTa
14
blauw draagt chocolate                                a
A-Bb-C-ddiiTa
15
blauw draagt sorrel                                       a
A-Bbl-C-ddiiTa
16
lilac zuiver                                                        c
A-bbC-ddiiTa
17
lilac draagt sorrel                                           c
A-bblC-ddiiTa
18
fawn                                                                   p
A-blblC-ddiiTa

01 X 01 100% 01
01 X 02 50% 01 50% 02
01 X 03 50% 01 50% 03 
01 X 04 50% 01 50% 04
01 X 05 25% 01 25% 02 25% 04 25% 05
01 X 06 25% 01 25% 03 25% 04 25% 06
01 X 07 100% 02
01 X 08 50% 02 50% 03
01 X 09 50% 02 50% 05
01 X 10 25% 02 25% 03 25% 05 25% 06
01 X 11 100% 03
01 X 12 50% 03 50% 06
01 X 13 100% 04
01 X 14 50% 04 50% 05
01 X 15 50% 04 50% 06
01 X 16 100% 05
01 X 17 50% 05 50% 06
01 X 18 100% 06

02 X 02 25% 01 50% 02 25% 07
02 X 03 25% 01 25% 02 25% 03 25% 08
02 X 04 25% 01 25% 02 25% 04 25% 05
02 X 05 12,5% 01 25% 02 12,5% 04 25% 05 12,5% 07 12,5% 09
02 X 06 12,5% 01 12,5% 02 12,5% 03 12,5% 04 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 08 12,5% 10
02 X 07 50% 02 50% 07
02 X 08 25% 02 25% 03 25% 07 25% 08
02 X 09 25% 02 25% 05 25% 07 25% 09
02 X 10 12,5% 02 12,5% 03 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 07 12,5% 08 12,5% 09 12,5% 10
02 X 11 50% 03 50% 08
02 X 12 25% 06 25% 08 25% 10 25% 11
02 X 13 50% 04 50% 05
02 X 14 25% 04 25% 05 50% 09
02 X 15 25% 04 25% 05 25% 06 25% 10
02 X 16 50% 05 50% 09
02 X 17 12,5% 02 12,5% 03 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 07 12,5% 08 12,5% 09 12,5% 10
02 X 18 50% 06 50%10

03 X 03 25% 01 50%03 25% 11
03 X 04 25% 01 25% 02 25% 03 25% 08
03 X 05 12,5% 01 12,5% 02 25% 03 12,5% 05 12,5% 07 12,5% 08 12,5% 10
03 X 06 12,5% 01 25% 03 12,5% 04 25% 06 12,5% 11 12,5% 12
03 X 07 50% 02 50% 08
03 X 08 25% 02 25% 03 25% 07 25% 08
03 X 09 25% 02 25% 05 25% 08 25% 10
03 X 10 12,5% 02 12,5% 03 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 08 12,5% 10 12,5% 11 12,5% 12
03 X 11 50% 03 50% 11
03 X 12 25% 03 25% 06 25% 11 25% 12
03 X 13 50% 04 50% 06
03 X 14 25% 04 25% 05 25% 06 25% 10
03 X 15 25% 04 50% 06 25% 12
03 X 16 50% 05 50% 17
03 X 17 25% 05 25% 06 25% 09 25% 10
03 X 18 50% 06 50% 12

04 X 04 25% 01 50% 04 25% 13
04 X 05 12,5% 01 12,5% 02 25% 04 25% 05 12,5% 13 12,5% 14
04 X 06 12,5% 01 12,5% 03 25% 04 25% 06 12,5% 13 12,5%
04 X 07 50% 04 50% 05
04 X 08 25% 02 25% 03 25% 05 25% 06
04 X 09 25% 02 50% 05 25% 14
04 X 10 12,5% 02 12,5% 03 25% 05 25% 06 12,5% 14 12,5% 15
04 X 11 50% 03 50%06
04 X 12 25% 03 50% 06 25% 15
04 X 13 50% 04 50% 04
04 X 14 25% 04 25% 05 25% 13 25% 14
04 X 15 25% 04 25% 06 25% 13 25% 15
04 X 16 50% 05 50% 16
04 X 17 25% 05 25% 06 25% 14 25% 15
04 X 18 50% 06 50% 15

05 X 05 6,25% 01 12,5% 02 12,5% 04 25% 05 6,25% 07 12,5% 09 6,25% 13 12,5% 14 6,25% 16
05 X 06 6,25% 01 12,5% 03 12,5% 04 25% 06 6,25% 11 12,5% 12 6,25% 13 12,5% 15 6,25%  18
05 X 07 25% 02 25% 05 25% 07 25% 09
05 X 08 12,5% 02 12,5% 03 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 07 12,5% 08 12,5% 09 12,5% 10
05 X 09 12,5% 02 25% 05 12,5% 07 25% 09 12,5% 14 12,5% 16
05 X 10 6,25% 02 6,25% 03 12,5% 05 12,5% 06 6,25% 07 6,25% 08 2,5% 09 12,5% 10  6,25% 14 6,25% 15 6,25% 16 6,25% 17
05 X 11 25% 03 25% 08 25% 10 25% 12
05 X 12 12,5% 02 25% 06 12,5% 08 25% 10 12,5% 15 12,5% 17
05 X 13 25% 04 25% 05 25% 13 25% 14
05 X 14 12,5% 04 25% 05 12,5% 09 12,5% 13 25% 14 12,5% 16
05 X 15 12,5% 04 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 10 12,5% 13 12,5% 14 12,5% 15 12,5% 17
05 X 16 25% 05 25% 09 25% 14 25% 16
05 X 17 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 09 12,5% 10 12,5% 14 12,5% 15 12,5% 16 12,5% 17
05 X 18 25% 06 25% 10 25% 15 25% 17

06 X 06 6,25% 01 12,5% 03 12,5% 04 25% 06 6,25% 11 12,5% 12 6,25% 13 12,5% 15 6,25%  18
06 X 07 25% 02 25% 05 25% 08 25% 10
06 X 08 12,5% 02 12,5% 03 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 08 12,5% 10 12,5% 11 12,5% 12
06 X 09 12,5% 02 25% 05 12,5% 08 25% 10 12,5% 14 12,5% 17
06 X 10 6,25% 02 6,25% 03 12,5% 05 12,5% 06 6,25% 08 12.5%10 6,25% 11 12,5% 12    6,25% 14 6,25% 15 6,25% 17 6,25% 18
06 X 11 25% 03 25% 06 25% 11 25% 12
06 X 12 12,5% 03 25% 06 12,5% 11 25% 12 12,5% 15 12,5% 18
06 X 13 25% 04 25% 06 25% 13 25% 15
06 X 14 12,5% 04 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 10 12,5% 13 12,5% 14 12,5% 15 12,5% 17
06 X 15 12,5% 04 25% 06 12,5% 12 12,5% 13 25% 15 12,5% 18
06 X 16 25% 05 25% 10 25% 14 25% 17
06 X 17 12,5% 05 25% 10 12,5% 12 12,5% 14 25% 17 12,5% 18
06 X 18 25% 10 25% 12 25% 17 25% 18

07 X 07 100% 07
07 X 08 50% 07 50% 08
07 X 09 50% 07 50% 09
07 X 10 25% 07 25% 08 25% 09 25% 10
07 X 11 100% 08
07 X 12 50% 08 50% 10
07 X 13 100% 05
07 X 14 50% 05 50% 09
07 X 15 50% 05 50% 10
07 X 16 100% 09
07 X 17 50% 09 50%10
07 X 18 100% 10

08 X 08 25% 08 50% 09 25% 11
08 X 09 25% 07 25% 08 25% 09 25%10
08 X 10 12,5% 07 25% 08 12,5% 09 25% 10 12,5% 11 12,5% 12
08 X 11 50% 08 50% 11
08 X 12 25% 08 25% 10 25% 11 25% 12
08 X 13 50% 05 50% 06
08 X 14 25% 05 25% 06 25% 09 25% 10
08 X 15 25% 05 25% 06 25% 10 25% 12
08 X 16 50% 08 50% 09
08 X 17 50% 08 25% 09 25% 12
08 X 18 50% 08 50% 12

09 X 09 25% 07 50% 09 25% 16
09 X 10 12,5% 07 12,5% 08 25% 09 25% 10 12,5% 16 12,5% 17
09 X 11 50% 08 50% 10
09 X 12 25% 08 50% 10 25% 17
09 X 13 50% 05 50% 14
09 X 14 25% 05 25% 09 25% 14 25% 16
09 X 15 25% 05 25% 10 25% 14 25% 17
09 X 16 50% 09 50% 16
09 X 17 25% 09 25% 10 25% 16 25%17
09 X 18 50% 10 50%17

10 X 10 6,25% 07 12,5% 08 12,5% 09 25% 10 6,25% 11 12,5% 12 6,25% 16 12,5% 17 6,25%  18
10 X 11 25% 08 25% 10 25% 11 25% 12
10 X 12 12,5% 08 25% 10 12,5% 11 25% 12 12,5% 17 12,5% 18
10 X 13 25% 05 25% 06 25% 14 25% 15
10 X 14 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 09 12,5% 10 12,5% 14 12,5% 15 12,5% 16 12,5% 17
10 X 15 12,5% 05 12,5% 06 12,5% 10 12,5% 12 12,5% 14 12,5% 15 12,5% 17 12,5% 18
10 X 16 25% 09 25% 10 25% 16 25% 17
10 X 17 12,5% 09 25% 10 12,5% 12 12,5% 16 25% 17 12,5% 18
10 X 18 25% 10 25% 12 25% 17 25% 18

11 X 11 100% 11
11 X 12 50% 11 50%12
11 X 13 100% 06
11 X 14 50% 06 50%10
11 X 15 50% 06 50% 12
11 X 16 100% 10
11 X 17 50% 10 50% 12
11 X 18 100% 12

12 X 12 25% 11 50% 12 25% 18
12 X 13 50% 06 50% 15
12 X 14 25% 06 25% 10 25% 15 25% 17
12 X 15 25% 06 25% 12 25% 15 25% 18
12 X 16 50% 10 50% 17
12 X 17 25% 10 25%12 25%17 25%18
12 X 18 50% 12 50%18

13 X 13 100% 13
13 X 14 50% 13 50% 14
13 X 15 50% 13 50% 15
13 X 16 100% 14
13 X 17 50% 14 50% 15
13 X 18 100% 15

14 X 14 25% 13 50% 14 25% 16
14 X 15 25% 13 25% 14 25% 15 25%17
14 X 16 50% 14 50% 16
14 X 17 25% 14 25% 15 25% 16 25%17
14 X 18 50% 15 50% 17

15 X 15 25% 13 50% 15 25% 18
15 X 16 50% 14 50% 17
15 X 17 25% 14 25% 15 25% 17 25% 18
15 X 18 50% 15 50% 18

16 X 16 100% 16
16 X 17 50% 16 50% 17
16 X 18 100% 17

17 X 17 25% 16 50% 17 25% 18
17 X 18 50% 17 50% 18

18 X 18 100% 18

Uitleg genetica

Genetica, de verervingsleer, is een onderwerp waar veel mensen over struikelen. Al die kleuren, al die aftekeningen, dominant, recessief, dan weer wel zichtbaar, dan weer niet…….

We hebben misschien wel eens gehoord van de wet van Mendel. In de wet van Mendel staat de genetische vererving beschreven. Genetica werkt namelijk volgens vaste regels. Eén van die regels is, dat katten allemaal een zelfde aantal genenparen hebben. Dus van alle genen heeft hij er twee. Je noemt deze twee dezelfde genen ook wel allelen. Als je een kat ziet, dan zie je de helft van zijn of haar genen. Maar onder dat bontjasje zit dus die andere helft, en die zie je niet. Maar die zijn minstens zo belangrijk als de genen die je ziet!

Maar wat is nou tabby, en wat is agouti? Hoe kan het dat een effen gekleurde kat toch tabby draagt? En hoe weet je nou wat een witte kat allemaal draagt? En waarom zijn schildpad katten eigenlijk altijd poezen (uitzonderingen daargelaten)? En wat is nou recessief en dominant? Een warboel van termen. Toch is het eigenlijk helemaal niet moeilijk.

Laten we eens wat beter naar dat bontjasje van onze katten kijken. Probeer je een kat eens voor te stellen als een aankleedpop. We zullen hem stuk voor stuk verschillende genetische kledingstukken aantrekken. Iedere kat heeft de beschikking over een kledingkast. In die kast is ruimte voor allemaal verschillende soorten kledingstukken. Van alle soorten kledingstukken zijn er kastplankjes, en op die plankjes is ruimte voor steeds weer twee stapels kleertjes van elk soort.

Snap je het nog? Bedenk nu dan ook dat alle katten allemaal hetzelfde soort kledingstukken dragen. Echt iedere kat draagt een hemdje en een truitje. Sommige katten dragen daar overheen ook nog een vestje, of hebben een sjaaltje om en sokjes en handschoentjes aan. En dan zijn er ook nog eens katten die over alle kleren heen ook nog eens een overall aangetrokken hebben.
Laten we eens gaan kijken wat er zoal in een katten-kledingkast kan liggen of hangen, en laten we die kledingstukken dan eens goed onder de loep nemen.

Meisjes en jongenskasten
Als kittens geboren worden, krijgen ze van beide ouders wat kledingstukken mee. Natuurlijk gaan meisjes heel anders met kleding om dan jongens. Meisjes hebben een eigen smaak. Ze nemen wat kleding van vader en wat kleding van moeder, en gaan zelf aan het combineren. Wordt er een meisje geboren, dan kijk je dus naar de kleur trui van vader en moeder, de combinatie trek je het meisje aan. Daarom zie je schildpad meisjes: ze hebben een truitje genaaid bestaande uit het rode truitje van vader en het zwarte truitje van moeder, of andersom. Jongens zijn niet zo modebewust. Die trekken aan wat hun moeder hen geeft. Jongens dragen dus nooit hetzelfde truitje als hun vader, maar lijken op hun moeder.

Is er verschil tussen de meisjes en de jongens kledingkast?
Ja. Een meisje heeft meer kleren dan een jongen. Dat komt, omdat een meisje twee X-chromosomen heeft, zeg maar twee klerenhangertjes. Jongens hebben een X- en een Y-chromosoom. Aan het Y-hangertje zit geen haakje, daar kun je dus geen kledingstuk aan ophangen. Trouwens, de O die aan het X-hangertje hangt, staat voor een rood kledingstuk. Aangezien een kater maar 1 kledinghaakje heeft, kan hij niet tegelijk een rood en een zwart truitje dragen. Een poes heeft twee hangertjes, dus kan een schildpad truitje dragen. Sommige katertjes zijn wat verwijfd. Zij willen graag een schildpad truitje. Ze hebben aan hun Y-hangertje zitten buigen tot er een truitje aan blijft hangen. Deze jongens zijn niet helemaal normaal. Dat zie je meer in de modewereld.

Van elk kledingstuk heeft een kat er twee.
Je ziet alleen maar dat ene truitje dat je kat draagt, met zijn wel of niet zichtbare hemdje, met eventueel een vestje of een sjaaltje. Maar hij heeft nog meer in de kast hangen. Dat laat hij je echter niet zien. Je krijgt deze kleertjes pas te zien, als je kat wat van deze kledingstukken aan zijn kinderen afstaat. Je kunt ervan uitgaan, dat poeslief het dominante kledingstuk steeds zal dragen, dat is in de mode. Wat uit de mode is en dus in de kast hangt, is het recessieve setje, of misschien wel een tweede dominante setje. 

Dominantie: wat dragen we en wat laten we in de kast hangen.
Het is voor een kat best wel lastig om te bepalen wat hij aan zal trekken. Welk kledingstuk zal hij kiezen? Sommige kledingstukken zijn dominant, oftewel worden steeds gedragen. Andere kledingstukken blijven altijd maar in de kast liggen, zonder dat we ze zien. We noemen dit recessief. Pas als er geen andere keuze is, kiest poes het recessieve setje.Soms heeft poes geen keuze. De kleren zijn allemaal wat uit de mode. Omdat hij niets beters heeft, trekt hij zijn recessieve kleertjes maar aan. Zou hij wat beters en dominanters hebben om aan te trekken, dan zou hij zich hier echt niet in laten zien. Hij zou het hooguit aan zijn kinderen geven. Je komt dus niet altijd te weten wat er in de klerenkast van poes te vinden is.

De inhoud van de klerenkast; oftewel de genetische code.
We willen weten wat poes in de kast heeft hangen. Dat is immers zijn genetische code. Deze code noteren we als volgt: AaBbCcDdIiSsTtbWwXOXo voor een poes, AaBbCcDdIiSsTtbWwXOY voor een kater. Voor het schrijven van hoofd- of kleine letters hangt het er natuurlijk vanaf, wat poes in de kast heeft hangen.

Hemdje T, Ta en tb
We beginnen met het hemdje. Alle katten dragen een hemdje. Sommige katten zijn er trots op, en laten hun hemdje zien. Anderen schamen zich er een beetje voor, en verbergen het. Het hemdje is een vrolijk stukje stof, met een leuk motiefje erop. We noemen dit het tabby patroontje. Dit patroontje varieert wel eens. We hebben een gemarmerd oftewel blotched hemdje, een gestreept oftewel mackerel, een gevlekt oftewel spotted en een hemdje met een afwijkende kleur op elk vezeltje, oftewel een ticked hemdje. De blotched hemdjes blijven meestal in de kast liggen, die dragen katten alleen als ze geen andere hemdjes hebben. De andere patroontjes vinden ze namelijk veel mooier. Dus hebben ze de keuze uit een gestreept en een gemarmerd hemdje, dan trekken ze altijd het gestreepte aan. Hebben ze niets anders dan gemarmerde hemdjes, dan kunnen ze ook niet veel anders doen dan deze hemdjes maar te dragen. Heel soms zijn er ticked hemdjes in omloop. Die vinden ze het aller- allermooiste, dus als ze die in de kast hebben liggen, dan dragen ze die ook altijd! Tja en het verschil tussen mackerel en spotted zien ze niet zo, dus die hemdjes dragen ze allebei wanneer ze geen ticked hemd in de kast hebben liggen.

Truitje: A of a met de kleuren n,a,d,e,f,g enz
Natuurlijk draagt iedere kat een truitje over zijn hemdje. De meer gematigde katten dragen keurig een niet doorschijnend, effen truitje, zodat hun tabby hemdje niet zichtbaar is. We noemen dit een non-agouti oftewel effen truitje. Andere katten zijn juist trots op hun hemdje, en dragen een doorzichtig truitje, zodat het patroon van hun hemdje duidelijk zichtbaar is. We noemen dit een Agouti oftewel tabby truitje. Dit truitje kan natuurlijk alle kleuren hebben die je bij een kat ziet. Zwart, blauw, rood, creme, zwart/rood, blauw/creme, chocolade, lila, kaneel, zandkleur, er is van alles. Ook katten zijn immers modebewust. Als een truitje zorgvuldig gewassen wordt, dan blijft de kleur ook goed. Je ziet dan prachtige zwarte, rode of zelfs schildpad truitjes. Maar gaat er iets mis in de was, dan heb je te maken met verdunning van de kleuren. Het zwart wordt dan blauw, het rood creme, het schildpad wordt blauw-creme. Chocolade wordt lilac, cinnamon wordt fawn. ’t Is dus nog steeds hetzelfde kleurtje, maar de kleur komt niet meer zo goed uit. Een goed gewassen truitje noemen we D, een verkeerd gewassen truitje d. Uiteraard wordt alleen de beste kwaliteit gedragen. Een kat kan dus DD, Dd of dd in de kast hebben liggen. 

Nou zijn er ook nog verschillende modellen truitjes.
Europese katten dragen truitje model C. Dat is een volledig doorgekleurd modelletje. Siamese katten dragen een ander model, dat noemen we model cs. Dit modelletje heeft alleen maar wat kleur aan de uiteinden van het truitje. De rest van het kledingstukje is eigenlijk helemaal kleurloos, maar wel zo dicht geweven dat je er helemaal niks doorheen ziet schemeren. En dan zijn er nog een paar andere modelletjes, die noemen we cb en ca. Noorse boskatten behoren niet in deze truitjes rond te lopen. Ook hier weer geldt de voorkeur. Het liefst loopt een kat in modelletje C, maar als er niks anders is, dan moet ie het doen met cs, cb en ca. 

Let ook eens op het materiaal van het truitje. Langharige katten dragen de stof l. Korthaarkatten dragen L. Nou is L weer het meest geliefde materiaal. Heeft een kat alleen maar langharige truitjes l, dan worden die gedragen, maar is er ook maar 1 truitje van het materiaal L, dan wordt dit kortharige truitje direct gekozen. 

Vestje: I of i
Sommige katten vinden een simpel truitje niet genoeg. Ze maken er een twinsetje van, door er een vestje van zilver over heen te dragen. De katten met het effen truitje dragen een smoke vestje, de katten met het doorzichtige tabby truitje dragen een zilver vestje. De kleur van hun truitje wordt er een beetje door verzacht. Zo zie je bijvoorbeeld katten met een blauw smoke ensemble, of katten met een red silver tabby pakje. Hier geldt ook weer: heb je een vestje (I), dan trek je het ook aan. Heb je hem niet (i), dan kun je hem dus ook niet aantrekken.

Sjaaltjes, sokjes en handschoentjes: S of s
Om het geheel dan af te maken gaan we sommige katten nog een mooi wit sjaaltje omdoen, of ze trekken sokjes en handschoentjes aan, of ze doen zomaar ergens een witte accessoire op hun truitje. Dat geeft weer wat verschil; met wit (S) of zonder wit (s). Wat zo grappig is, is dat bij de katten met het helemaal witte truitje niet eens te zien is of ze er ook een wit sjaaltje bij om hebben. 

 De witte W
Nou zijn er katten, die helemaal niet willen laten zien wat ze in de kast hebben hangen, of zelfs wat voor kleertjes ze de hele dag dragen. Die trekken dus over dat hemdje, dat truitje, dat vestje en die sjaaltjes, sokjes en handschoenen, een hele grote witte overall (W) aan, die alle kleertjes volledig bedekt. Bij hele jonge katjes piept er nog wel eens een kleurtje uit de overall omhoog, dat noemen we dan een kopvlek. Maar naarmate ze ouder worden, krijgen ze de knoopjes van de overall beter dicht en verdwijnt ook dat laatste beetje kleur.
Bij deze katten gaan veel mensen de mist in, die denken dat er helemaal niks onder de overall gedragen wordt. Vergeet het maar. Alles zit er gewoon onder, maar je ziet het niet. Hebben katten geen overall, dan wordt er toch ruimte in de kast vrijgehouden. Die lege ruimte is dan w.

 Wat is er in de modewinkel voor poes zoal te koop?
Dominante tabby hemdjes 
Ta = ticked 
T = mackerel 
Tsp = spotted 

Recessieve tabby hemdjes 
tb = blotched 

Dominante truitjes 
A = agouti 

Recessieve truitjes 
a = non-agouti 

Dominante onverdunde kleuren 
n = zwart (black)
d = rood (red) 
f = zwart/rood (tortie) 

Recessieve onverdunde kleuren 
b = chocolade (chocolate) 
h = choc schildpad (choc tortie) 
o = kaneel (cinnamon) 
q = cinnamon tortie 

Recessieve verdunde kleuren 
a = blauw (blue) 
e = creme (cream) 
g = blauw/creme (blue-cream) 
c = lila (lilac) 
j = lilac tortie 
p = fawn 
r = fawn tortie 

Uitsluitend verkrijgbaar in de modellen C, cb, cs, ca en c!
Dominante vestjes
I = zilver voor tabby, smoke voor niet-tabby 

Recessieve vestjes
i = geen zilver of smoke 

Dominante sokjes en sjaaltjes.
S = wit 

Dominante overalls
w = geen wit

OK. Dit was dus een uiteenzetting over de kledingkast van katten. Laten we nu eens kijken of we het geleerde ook in de praktijk kunnen brengen.

Een schildpas met witte poes;
Ze draagt een hemdje, en heeft er eentje in de kast liggen. We zien dat hemdje niet. We noteren op de plaats voor de tabbytekening: –. 
Ze draagt een rood met zwart truitje. Dit truitje laat geen tabbytekening zien en is dus a oftewel non-agouti. Aangezien dit een recessief gen is, dat ze alleen maar draagt als er geen Agouti in de kast ligt, noteren we hier aa. We zien geen point model (c ), maar weten niet of dat wellicht nog in de kast ligt. We noteren hier C-. De kleuren zijn correct gewassen, maar we weten niet of er nog een verkleurd exemplaar (d) in de kast ligt. We noteren dus D-. Voor de kleur noteren we B- omdat we zwart zien, en O omdat we rood zien. Poes heeft aan haar ene X-kleerhangertje de O hangen, aan het andere hangt geen rood, dus o. 
Er wordt geen zilveren vestje gedragen, en we weten dan ook dat er ook geen zilveren vestje in de kast hangt. Dat is dus ii. 
Ze heeft wit, dus S-. Maar ze draagt geen witte overall, dus ww. 
Deze poes heeft als genetische code dus aaB-D-iiS—wwXOXo.

Een blue silvertabby blotched kater;
Hij draagt een blotched hemdje. We hebben gezien dat katten enkel een blotched (recessief) hemdje dragen, wanneer ze niks anders in de kast hebben liggen. De tabby noteren we dus als tbtb. Meneer is normaal doorgekleurd, dus C-. Hij is duidelijk tabby, dus is zijn truitje Agouti, dus A-. Let op, we weten dus weer niet of er in de kast wellicht nog een non-agouti truitje ligt, dus noteren we als tweede truitje een streepje. De kater is blauw. Blauw is zon verschoten kleurtje dat je alleen draagt als er geen beter gekleurd truitje is. Dus: dd. Er is een zilveren vestje, maar we weten niet hoeveel hij er in de kast heeft. I- dus. Geen wit, dus ss, en geen witte overall, dus ww. Katers hebben een X en een Y kleerhanger, aan de Y blijft niks hangen. Hij is blauw, dat is niet rood, en dus noteren we XoY. De genetische code van deze heer is A-B-C-ddI-sstbtbwwXoY. 
Laten we nu eens kijken naar een kitten van deze twee katten.
Er wordt een poesje geboren, ze is blue-cream tabby mackerel-wit. We kunnen nu twee kanten op werken.

Enerzijds kunnen we de kledingstukken gaan opschrijven die we bij dit poesje kunnen zien. We beschrijven dan het fenotype. Maar we kunnen ook al een paar kledingstukken opschrijven die we bij haar niet zien, maar die ze wel van haar ouders meegekregen moet hebben. Als we dat doen, zijn we bezig het genotype te beschrijven, oftewel de complete klerenkast. Anderzijds kunnen we, door goed naar het poesje te kijken, ontdekken wat haar ouders tot nu toe voor ons verborgen hielden in hun klerenkast. Door naar de kittens te kijken, ontdek je dus het genotype van de ouderdieren. 

Het poesje is dus blue-cream tabby mackerel-wit. We gaan eerst eens opschrijven wat we zien, en zetten weer bij wat we niet zeker weten een streepje. Daar kijken we dan straks naar. Poesje is tabby, dus zien we agouti. Dat is A-. Blauw is de verdunde vorm van zwart, dus is ze B-. Ze heeft geen points en is volledig doorgekleurd, dus schrijven we C-. Ze is blauw, draagt haar verkleurde pakje omdat ze niks anders heeft, dus is ze dd. We zien geen zilver. Dus: ii. Ze heeft witte vlekjes, dus S-. We zien een gestreept patroontje, dat is T-. We zien al die kleurtjes, dus is er geen witte overall, dus ww. En tot slot de kleerhangertjes. Twee x-hangertjes. Ze heeft er eentje voor rood (creme), en eentje voor niet-rood (blauw). Dat noteren we als XOXo. De genetische notering voor dit poesje is op dit moment dus A-B-C-ddiiS-T-wwXOXo. 

De volgende stap is om eens te kijken naar al die streepjes die we noteerden. Oftewel: wat ligt er nog in de kast verborgen? Bedenk dat ze haar kleertjes van zowel vader als moeder kreeg. Als je kijkt naar de plank in moeder’s kast, waar de truitjes liggen, dan zie je dat moeder voor agouti alleen maar aa in de kast had liggen. Ze kan dus ook alleen maar een a-truitje weggegeven hebben. De agouti-trui (A) moet poesje dus van vader gekregen hebben. Ha! Dan weten we de tweede letter ook, dat is dus een kleine a. Poesje krijgt dan de genetische notering Aa. Ze is dus agouti, maar draagt recessief ook nog eens non-agouti. 
De letters B- en C- zijn naar alle waarschijnlijkheid BB en CC, oftewel geen chocolate en aanverwante kleuren (mag niet bij de noren) en geen points, maar dat kunnen we nooit 100% zeker weten. Immers: zo’n “verkeerd” modelletje of kleurtje kan van generatie op generatie doorgegeven worden, en altijd op het reserveplankje in de kast blijven liggen. En zolang we het niet zeker weten, schrijven we altijd een streepje. Poesje is blauw-creme, ze heeft dus een verkeerd gewassen truitje aan. Dit betekent dat ze niets anders meegekregen heeft. Vader is zelf blauw, dat verklaart het ene d-tje. Die andere is dus van de moeder geweest. Ha, dat betekent dat we weer iets van moeder weten. Moeder, die schildpad poes, heeft dus een D-truitje aan, en heeft een d-truitje in de kast liggen. Moeder heeft dus Dd! Het poesje is met wit, vader was dat niet. Poesje heeft dus s gekregen van vader, en bij haar noteren we nu dus Ss. En als laatste haar tabby hemdje. Ze is gestreept. Maar vader had alleen maar blotched hemdjes te verdelen. We weten dus dat poesje Ttb is!

Nu we wat meer weten van de inhoud van haar klerenkast, kunnen we ook haar genetische code een beetje verder invullen. We hadden A-B-C-ddiiS-T-wwXOXo, maar inmiddels kunnen we daar AaB-C-ddiiSsTtbwwXOXo van maken. En zie: afgezien van de twee overgebleven streepjes (da’s meestal zo) hebben we haar genetische code nu compleet! 

Kleurengenetica is eigenlijk helemaal niet zo moeilijk. Als je gewoon stuk voor stuk alle onderdelen van de code beredeneert, blijkt dat iedere kat er een hele logische volgorde op na houdt. En zolang je je realiseert dat alle katten dus in feite dezelfde kledingstukken in de kast hebben liggen of hangen, kun je langzamerhand die hele gencode opbouwen. Probeer maar eens op je eigen katten, het werkt echt!